Szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy odgrywają ważną rolę zarówno w procesie przygotowania zawodowego pracownika, jak i późniejszych etapach jego kariery zawodowej. Regularnie i rzetelnie przeprowadzane przynoszą korzyści obu stronom stosunku pracy: pracodawcom i pracownikom.
Osoby posiadające odpowiednią wiedzę oraz znajomość zagrożeń występujących na ich stanowiskach pracy zdecydowanie rzadziej ulegają wypadkom przy pracy czy chorobom zawodowym. Z kolei pracodawcy, u których występuje mniej wypadków przy pracy i chorób zawodowych, mogą liczyć na niższe koszty związane zarówno z absencją chorobową pracowników, przestojem maszyn/urządzeń/linii produkcyjnych, ustaleniem przyczyn i okoliczności wypadku, jak i ubezpieczeniem wypadkowym.
O tym, jak ważną sprawą dla ustawodawcy jest życie i zdrowie pracownika, świadczy art. 2373 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p., który stanowi, że nie wolno dopuścić go do pracy, do której wykonywania nie posiada wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Niezbędnym elementem kwalifikacji zawodowych jest posiadanie wiedzy i umiejętności z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy. Edukacja w tej dziedzinie powinna być integralnie związana z programem kształcenia i doskonalenia zawodowego realizowanymi zarówno w systemie szkolnym, jak i pozaszkolnym na wszystkich szczeblach kształcenia.
W szkolnym systemie zdobywania kwalifikacji zawodowych tematyka ta jest realizowana w ramach teoretycznych przedmiotów zawodowych oraz praktycznej nauki zawodu (np. podczas praktyk zawodowych), a także w ramach przedmiotu „bezpieczeństwo i higiena pracy”. Niestety, jak pokazuje praktyka, jakość nauczania zagadnień związanych z bhp w szkolnictwie pozostawia wiele do życzenia.
Absolwent szkoły rozpoczynający aktywność zawodową ma co prawda ogólne wiadomości i umiejętności z dziedziny bhp, jednakże nie są one wystarczające z punktu widzenia określonego stanowiska pracy. Osoba podejmująca pracę musi dostosować i uzupełnić swoją wiedzę, a także często nabyć nowe umiejętności związane z konkretnym stanowiskiem pracy. Również zmiana stanowiska pracy pracowników zatrudnionych w konkretnym zakładzie wymaga stosownego przeszkolenia. Służą temu przede wszystkim poszczególne rodzaje szkoleń wstępnych z zakresu bhp.
Z reguły pracownicy zatrudnieni w danym zakładzie pracy, ze względu na szybki rozwój techniki i technologii, muszą stale doskonalić swoje umiejętności zawodowe – w tym także umiejętności związane z zagadnieniami bhp. Tym celom służą szkolenia okresowe.
W myśl art. 2373 § 2 k.p. pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szczegółowym aktem prawnym określającym:
1)zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,
2)zakres szkolenia,
3)wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia,
4)sposób dokumentowania szkolenia,
5)przypadki, w których pracodawcy lub pracownicy mogą być zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia
– jest wydane na podstawie delegacji art. 2375 k.p. rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – dalej r.s.b.h.p.
Nie tylko pracownicy mają obowiązek znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniach i instruktażach z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym (art. 211 ust. 1 k.p.). Dotyczy to również pracodawców, gdyż zgodnie z art. 2373 § 21 k.p., także oni mają obowiązek odbycia szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków. Szkolenie takie powinno być okresowo powtarzane.
